11. " మహాదర్శనము " -- పదకొండవ భాగము-- ఉన్నతి త్రయము --2

11. పదకొండవ భాగము--  ఉన్నతి త్రయము -2


         మరుదినము , మరలా భోజనాలైన వెంటనే దేవరాతుని ఇంటిలో సభ చేరినది . అక్కడ ఉన్న వారు అతనితో పాటు ఇంకా ఇద్దరు , మరియూ , శిశువు రూపములో నున్న ఒక మహానుభావుడు . అయినా , ఆ ముగ్గురికీ పాపడు చిన్న దేహములో చిన్నవాడి వలె కనపడుతున్ననూ , ఆ జీవనము మాత్రము తామందరి కన్నా ఉత్తమమైనదన్న విషయములో అణుమాత్రము సందేహము లేదు . 

      దేవరాతుడు మనసులో దేవతలకు పూజాదులను సమర్పించి , ఆరంభించినాడు . ’ మీ తల్లి వచ్చినారా ? ’ యని ఆలంబినిని అడిగినాడు . 

" ఇగో , ఇక్కడే తెరవెనుకే కూర్చొని ఉంది " 

        " సరే "   దేవరాతుడు ప్రారంభించినాడు . " నిన్న కాయోన్నతి గురించి చెప్పడమయినది . ఈ దినము మానోన్నతి , విద్యోన్నతుల గురించి చెప్పవలెను కదా ?  మానోన్నతి యనునది మనకు ఎవరికీ తెలియని విషయము కాదు . అయితే అది కొందరు మాత్రమే ఆచరణలో పెట్టిన విషయము . గతి లేని వారు , దరిద్రులు , దీనులైన వారి విషయమును వదిలేద్దాము , వారికి మానము , మర్యాదలు లేవు అంటాము . అలాగయితే మాన  , మర్యాదలు ఉన్నవారు ఏమి చేయవలెను అనుదానిని మాత్రము మనము ఆలోచించము . తనకేదో ఒక అంతస్తు ఉంది , అనేదే మానము . ఆ మానము వలననే , సముద్రమునకు ఒడ్డు వలె మనకు ఒక మర్యాద ఏర్పడి ఉండునది . శ్రోత్రియ బ్రాహ్మణుడు తనకు దాహముతో ప్రాణమే పోవుచున్ననూ కాళ్ళూ చేతులూ కడుక్కొని శుద్ధాచమనము చేయు వరకూ నీరు తాగడు . అలాగే ఉత్తములు ఎవరూ మాసిన బట్టలను వేసుకోరు . అలాగే మనసులో వచ్చు ఆలోచనలను , అది యోగ్యమైనది , ఇది అయోగ్యమైనది అని విభాగించుకుని , దాని ప్రకారము నడచుకొనుట మానోన్నతి . " 

         " కలప కావాలనుకొను వాడు వేలి మందముతో నున్న చెట్టును కొట్టడు . సమిధలు కావాలను వాడు పెద్ద కొమ్మను నరకడు . దాని వలెనే , తన స్థాయి  , అంతస్తులకు తగ్గదానిని తప్ప వేరే దేనిని చేసేదిలేదు అను హఠమే మానోన్నతి . 

         " వేరే మాటలలో చెప్పవలెనన్న , ప్రతియొక్క మానవుడూ , తనకు కీర్తి రావలెను అంటాడు . ఆ కీర్తి ఎట్లుండవలెను అని నిర్ధారించేది మానోన్నతి . ఎవరైనా తనకు ’ గొప్ప కాముకాగ్రణి ’ అని కీర్తి రావాలి అంటాడేమి ? అట్లేమయినా వస్తే దాన్ని అపకీర్తి అంటాము . ఇలాగ కీర్తి , అపకీర్తి అని నిర్ణయించేది ఏదో , అదే మానోన్నతి . 

         " కాబట్టి తనది కానిది, తనకు తగనిది,  తనకు వద్దనే ఒక మర్యాద కల్పించు కొనునది కూడా ఒక మానోన్నతి . ఇతరులకు హింస కాకుండా , తనకు నొప్పి కలుగకుండా నడచుకొనునది ఒక మానోన్నతి . అంతేనా ? " కామ క్రోధాదులకు వశుడై పిచ్చి పట్టినట్లు నడచుకోకుండా , పెద్దలు చెప్పిన మార్గములోనే నడుస్తాను అని తనలోనే ఈశ్వరుడున్నాడని , అదే ఈశ్వరుడు ఇతరుల లోనూ ఉన్నాడని నమ్మి , ఈశ్వరునికి ద్రోహము కాకుండా నడచుకొనుటే మానోన్నతి . అయితే మానవుడు అతి వేగముగా ఇఛ్చా ద్వేషములకు వశుడై వ్యవహరిస్తాడు . ఇతరులను మెప్పింపవలెనన్న దాక్షిణ్యము చేతనో , తన యోగ క్షేమములకు హానియగునన్న లోభముచేతనో , తానే సరైనవాడు అన్న మోహము చేతనో అపమార్గములో ప్రవర్తిస్తాడు . అటుల జరగనీకుండా నిలిపెడి శక్తి ఏది ఉందో అది మానోన్నతి . న్యాయమైన  , ధర్మమైన ఆత్మ వినియోగమే మానోన్నతి . తెలిసిందా ? " 

" దీనిని మనము ఏదో ఒక రూపములో చేస్తూనే యున్నాము కదా ? " 

         " అవునాలంబీ , అక్కడే మానవుని మనసు చెడిపోయేది . అభ్యాసపు బలము వల్లనో , విద్యాబలము వల్లనో , తనదే ఒప్పు , మిగిలినవారిదే తప్పు అన అహంకారము వల్లనో , మొత్తానికి ఎట్లో ఆపత్కాలములో చెడిపోవును . అటుల కాకుండా చూసుకోవలెను అని దీని ఉపదేశము . ధనవంతుడొకడికి , భార్య వచ్చి , గుమ్మడి కాయ చెడిపోయినది అని చెప్పిందట. వాడు , పోనీలే , ఆవుకు వెయ్యి అన్నాడట. అది కూడా ముట్టలేదట . సరే , అలాగయిన , దానమివ్వు అన్నాడట . అటువంటి పదార్థమును దానము చేయరాదను జ్ఞానమూ , తానొక శ్రీమంతుడు , తాను అట్టి దానమును చేయరాదను దార్ఢ్యమూ ఉంటే వాడు అటుల చెప్పేవాడా ? 

         " ఇంకొక సారి ఒక రాజు యుద్ధములో ఓడిపోయి , శత్రువు చెరలో చిక్కినాడట . శత్రువు తనకు శరణాగతుడై సామంతుడై ఉంటే , వాడిని వదలివేసి అతనికి ముందరి లాగే స్థాన మానములను ఇచ్చెదనని చెప్పెనట . దానికి ఆ ఓడిన వాడు , ’ నీపైన ఎత్తిన చేతులతో నీకు నమస్కరించుట నా వంటి వానికి యోగ్యము కాదు . ఏనాటికైనా పోవు  అశాశ్వతమైన దేహపు భోగమునకై నేను నీకు చేతులు జోడించి వేడుకోను " అన్నాడట . అటుల శాశ్వతమైన దానిని అశాశ్వతమైన దానికోసము బలి ఇవ్వకుండా ఉండుటే మానోన్నతి . 

         " నేను అప్పుడే చెప్పినట్లు దీనిని పొందుటకు అదృష్టము ఉండవలెను . ఆలంబీ , ఇది అందరికీ తెలుసు . కానీ దానిని వహించగల ధైర్యము , ధృతి , సామర్థ్యము అందరికీ ఉండదు . కాబట్టి దానిని పెంచుటకు తల్లిదండ్రులు , ముఖ్యముగా తల్లి కష్టపడవలెను . 

          ఆలంబిని అది విని , " అట్లయిన , మాతృత్వమంటే ఇంత కఠినమైనదా ? " అనిపించినది .  " ఔనౌను , ఇది చేయవలసిన కార్యము . నా కొడుకు లో ఇది ఉండవలసిన సద్గుణము . దానికోసము నేను కష్ట పడవలెను , కష్ట పడతాను ." అనుకున్నది . దీనినంతా ఒక్క ’ సరే ’ అని చెప్పి ముగించింది . 

          ఆచార్యుడు కొనసాగించాడు , " మానోన్నతి అంటే ఏమిటో తెలుసుకున్నావు కదా , సూక్ష్మముగా చెప్పవలెనంటే , ఇదే , సమాజమును ...లేదా సమాజమనే ఏనుగును నియంత్రణలో నుంచు అంకుశము . దీనినే ఇతర మాటలలో ధర్మమంటారు . ధర్మము అనేక ముఖములు కలది . పులి ధర్మము వేరే , ఆవు ధర్మము వేరే . వృక్ష ధర్మము , తీగ ధర్మములు వేరు వేరు .ఇట్లు నానాముఖమై, అడుగడుగునకూ భిన్నముగా నుండు ధర్మమును ఆరాధించుటయే మానోన్నతి . అది పర్వతమంత ఎత్తైనదైననూ గాలి సుడి కన్నా సూక్ష్మమైనది . బలమైన మనసు దీన్ని అర్థము చేసుకొనగలదు . నోటితో చెప్పవలెనంటే ఎలాగెలాగ ఎంతెంత చెప్పిననూ చాలక , ఇంకా మిగిలియే ఉండును . అట్లని దీనిని వదలివేయుటకు ఎవరికీ సాధ్యము కాదు . కాబట్టి మనసును ఒద్దిక చేసుకొని ధర్మమును ఆరాధించెదనను పట్టుతో వ్యవహారము చేయుటయే మానోన్నతి . " 

" ఇక విద్యోన్నతి విషయమును కొంత చెప్పవచ్చునా ? " 

" అటులే , వింటున్నాము " 

          " నిజానికి అన్నిటికన్నా సులభమైనది విద్యోన్నతి . కాయోన్నతి లో దేహమును గురించి, మానోన్నతిలో మనసును లక్ష్యము చేసి నట్లే , విద్యోన్నతి లో బుద్ధిని సూక్ష్మపరచుకొనవలెను . అది ఎలాగంటావా ? అది ఆలోచన వలన మాత్రమే సాధ్యము . విద్య అనేది , గమ్యాన్ని చేర్చు సాధనము . ఆ గమ్యాన్ని చేర్చు సామర్థ్యమును సంపాదించి ఇచ్చునది యని ఆ విద్యను ఆరాధించుట విద్యోన్నతి . "

          " అందరూ దీన్ని సాధించవలెను అను ఆశయము సదాశయము . నిజము . అయితే సామాన్యముగా సర్వులూ విద్యను ’ అశనాయా పిపాసా ’ రూపమైన , అనగా , ఆకలిదప్పులు అను మృత్యువును దాటించు సాధనమనియే ఆరాధించెదరు . ఇంతటి జీవనోపాయ సాధకమైన వృత్తిని అవలంబించు చేతనమును ఇచ్చు విద్యయే అపరా విద్య . దీనిని సాధించుటవలన కూడు గుడ్డలు సమృద్ధియగును . కానీ మనుష్యుని లక్ష్యము అంతేనా ? " 

          "  కూడు గుడ్డలకు అవతల ఇంకేదో ఉంది అని నమ్ముటకూ ఒక విలక్షణమైన సామర్థ్యము కావలెను . ఆలంబీ అంతటి అవతలి దాన్ని సాధించి ఇచ్చునది పరా విద్య . భక్తుడొకనికి ఎవరో ఒక ముత్యపు హారాన్ని ఇచ్చినారట . అతడు , ఇచ్చినవారిపైన గౌరవముతో దాన్ని తీసుకున్నాడట . కానీ అతడికి కావలసినది తన ఇష్ట దైవము . ఆ హారపు ముత్యములలో ఆ ఇష్ట దైవము ఉందో లేదో యని ఒక్కొక్కదాన్నీ పగలగొట్టి చూచి , దానిలో తన తన ఇష్ట దైవము లేదని దాన్ని పారవేసినాడట ! అట్లే , తన చుట్టూ ఉన్నదాంట్లో అమృతముందా ? అని వెదుకవలెను . పువ్వు నుండీ పువ్వుకు సాగి వాటిలోని మధువును సంగ్రహించు తుమ్మెద వలె ,  భూమిలోనున్న  నీరువలె లోకములో నున్న కనపడని అమృతమును వెదకవలెను . ఆ అమృతము ఎక్కడ నిండి ఉండునో అక్కడికి పోవు సామర్థ్యమును కల్పించి ఇచ్చునదే విద్య . ఆ విద్యను గురించి అందరూ చెప్పెదరు , కానీ దాన్ని తెలిసినవారు లక్షకు ఒక్కరుంటే ఎక్కువ . అటువంటి విద్యను సాధించునది విద్యోన్నతి . " 

           " ఇలాగ అందరూ తెలుసుకున్నాము అనుకున్ననూ ఎవరూ చూడని ఆ విద్యను పొందుట ఎట్లు ? అనెదవేమో , ఈ సమాజము అను వృక్షము ఒకటుంది . అది ఎంతోకాలానికి ఒకసారి మాత్రమే ఈ విద్యోన్నతి ఉన్న మహాపురుషుడు యను సత్ఫలాన్ని ఇచ్చేది . అపుడేమవునో తెలుసా ? ఒక సూర్యుని ఉదయమైతే , అతని కిరణాలు ఎంతవరకూ పోగలవో , అంతవరకూ పగలు అగునట్లే , అమృతపు ప్రవాహమొకటి పారును . లేదా , అమృత వర్షము కురియును . అలాగు  కురియు అమృతసోనలు కూడా అసహ్యమని ఇంటిలోపలికి వెళ్ళిపోవు వారు లేకపోలేదు . ఎలాగంటే , దినదినమూ ఉదయించు సూర్యుని చూచువారిలో , ’ ఈ సూర్యుడు స్థావర జంగమముల ఆత్మ '  యని నమస్కరించు వారెందరు ? అలాగే , విద్యోన్నతి ఉన్న మహాపురుషుడు అమృతమే జీవన లక్ష్యము అని సాగిననూ ,  ’ ఇది నా అనుభవము , మీరు కూడా పొంది కృతార్థులు కండి ’ అని పిలుస్తున్ననూ దానిని వినక చెవిటివారివలె అందరూ వెళ్ళిపోతారు . దేశ కాలములు ప్రసన్నమై , పంచభూతములు సరేనని ఒప్పుకొని , దేవ , ఋషి , పితరులు అనుగ్రహించ వలెననుకొన్నపుడే అంతటి మహాత్ముని ఉదయమగును . " 

          " ఆలంబీ  , నువ్వు పుణ్యాత్మురాలవు . అంతటి మహాపురుషుని గర్భమున మోసి పుత్రునిగా పొందినావు . నీ రక్త మాంసాలు ఆ చేతనానికి గూడు కట్టి ఇచ్చినాయి . వాటిలో చేరుకున్న ఆ చేతనము తన స్వస్వరూపమును తెలుసుకొనుటకు ఇబ్బంది కాకుండునట్లు కాయోన్నతిని సాధించి ఇచ్చుటకు ఒప్పుకున్న నువ్వు , ఆ దేహములోని బుద్ధి అంధకారావృతమైన గుహ కాకుండా చూసుకో . ఆ బుద్ధి పరిశుద్ధమై , తనలో ప్రతిఫలించిన చైతన్యపు బింబమును సాక్షాత్కరించుకొనుటకు అనుకూలమగునట్లు , ఆ బుద్ధికి ఇప్పటి నుండి శ్రేయస్సు , ప్రేయస్సులను నేర్పించు . దాని శ్రేయస్సు ,  ప్రేయస్సు కన్నా గొప్పదని తప్పక చెబుతుండు . ముఖ్యముగా ఒకటి మరవద్దు , ఆ మహానుభావుడు మన కడుపున పుట్టినందుకు మనలను తల్లిదండ్రులుగా పొందినందుకు విచారించు సందర్భము రాకుండా చూసుకో . " 

" అటులనే , మరి ఈ బుడమకాయ వంటి బొమ్మకి ఇంకా మాటలే రావు కదా , దీనికి అర్థమగునట్లు చెప్పుట ఎలాగ ? "

          " దానికి ఒక ఉపాయముంది , అది బుడమ కాయ , బొమ్మ , మాటలు రావు , వివేకము లేదు మొదలైనవన్నీ నీ భ్రాంతులు . ఆలంబీ , ఈ శిశువు దేహములోనున్న చైతన్యము కొడుకని భావించక , నీతో సమమైన మనసు గలవారితో మాట్లాడునట్లే మాట్లాడు . అయితే , నువ్వు వాడిని మాట్లాడించునపుడు అన్నీ తెలిసిన సమాన వయస్కులతో మాట్లాడినట్లు మాట్లాడుట లేదు అన్నది కూడా మరవద్దు . ఆలంబినీ దేవి ఒప్పుకున్నది . దేవరాతుడు , ’ నేను ఇంతవరకూ , ఇటువంటి మాటలనే మాట్లాడలేదు కదా ! అవెలా వచ్చినాయి ? " అని ఆలోచిస్తూ కూర్చున్నాడు . 

          ఆలంబిని తొడపై పడుకున్న పాపడు నవ్వాడు .  ఆ వయసు పిల్లలు ఏడ్చుట తెలిసినది , నవ్వుటను చూచియే ఉండలేదు , ఇదేమాశ్చర్యము  అని తల్లిని అడిగింది . ఆమె వచ్చి చూచి , ’ ఇదేమి విచిత్రమో ? నేను కూడా ఇంతవరకూ చూచియుండలేదు  ’ అని ఆశ్చర్యపోయినది . 

         ఆచార్యునికి , ’ ఆ నవ్వు నాకోసమే ’ అనిపించింది . " అలాగైతే , నేనింతవరకూ మాట్లాడినది , ఈ పాపడైన మహాభావుని ప్రభావమా ? " అనుకొని పాపడి వైపుకు తిరిగినాడు . అతనికి ఉత్తరమిచ్చినట్లు పాపడు మళ్ళీ ఒకసారి నవ్వాడు . 

         ఆచార్యుడు ఆలోచనలో పడ్డాడు . తానింతకు మునుపు కూడా  అమృతము గురించి మాట్లాడినది ఉన్నమాటే . అయితే , ఆ అమృతము మరణమును మించినది అను అర్థములో మాత్రమే . ఈ దినము అమృతమంటే బ్రహ్మానందము అను అర్థములో . ఇతడు ఇలాగే , నాకు తెలియకుండానే నన్ను మార్చివేయునా ? ఇప్పుడు కర్మఠుడనైన నేను పోను పోనూ బ్రహ్మిష్ఠుడ నౌతానా ? అనిపించినది . మరలా కొడుకును చూసినాడు , వాడు మరలా నవ్వినాడు . 

         ఆచార్యునికి దిగులు పుట్టింది . అయినా సంతోషము తప్పలేదు : " ఒకవేళ అయితేనేమి ? కర్మలో కామముందట . అది తప్పితే , కర్మ నిష్కామమైతే , బ్రహ్మమే గతియట ! కానిమ్ము , అదికూడా ఏమీ అవిహితమైనది కాదు కదా , బ్రహ్మము ఎందెందు చూసినా ఉంది అనుట ఉందిగదా , దానినే ఇంకా గట్టిగా చెప్పునట్లవుతుంది . " అని ఇంకా ఏమేమో ఆలోచిస్తూ అక్కడినుండీ లేచి వెళ్ళిపోయినాడు . వెళ్ళునపుడు పాపడి ముఖమొకసారి చూడాలనిపించెను . " వద్దు , వద్దు " అని ఎవరో తోసుకొని వెళ్ళినట్లే అయింది , వెళ్ళిపోయినాడు .